Στη Μνήμη

Πριν δεπαπέντε χρόνια τέτοια ώρα ξεμεσημέριαζα για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά στην Αμοργό, πάνω στη Χώρα. Οι λιγοστοί τότε καλοκαιρινοί επισκέπτες ήταν κανά-δυό βδομάδες που είχαν αφήσει το νησί. Διάβαζα τις προάλλες στα Νέα πως φέτος 55,000 κόσμου πέρασαν τουλάχιστον ένα τριήμερο στην Αμοργούλα κατά τους τρείς μήνες του καλοκαιριού. Βούλιαξ' ο τόπος από μια βιομηχανία μετακινούμενων ανθρώπων άγνωστη εκείνες τις μέρες. Τότε, οι ντόπιοι γλυκαίνονταν με τους ξένους. Τα χρήματα που αποταμιεύονταν για τον σκληρό κυκλαδίτικο χειμώνα σε συνδυασμό με την ψαρική και την κτηνοτροφία, την υφαντική και την γεωργία, που ούτως ή αλλώς ήταν συνυφασμένες με τη ζωή του νησιου, ήταν μια ανακούφιση γι αυτούς. Ετσι κατάφερναν να ξεχειμωνιάζουν πιο άνετα. Τα επόμενα χρόνια, η γλύκα αυτή έγινε ζάλη κι αργότερα παραζάλη. "Ροομς το λετ" χτίστηκαν βιαστικά και πρόχειρα με τσιμεντόλιθους σε κάθε διαθέσιμο χώρο, ταβέρνες με φούρνους μικροκυμάτων ξεφύτρωσαν σαν μανιτάρια και δώσ' του καφετερίες και λοιπές "υποδομές".

Είχα ένα φίλο τότε, τον Κ., που είχε μείνει δυό χειμώνες στο νησί και τον επισκεπτόμουνα συχνά. Δούλευε τους χειμώνες στο μάζεμα της ελιάς που δίνονταν τότε δεκατιανές (το ένα δέκατο της παραγωγής δηλαδή γι αμοιβή) και με κάτι λεφτα που εξοικονομούσε από μια γκαρσονιέρα που νοίκιαζε στην Καλλιθέα την περνούσε. Αυτός μ' έμπασε στο νησί πρώτη φορά. Μ' είχε παρει τηλέφωνο θυμάμαι τον πρώτο χειμώνα που 'χε μείνει στην Αμοργό και μου 'λεγε: Κατέβα, μαλάκα, γιατί από δω θα φύγω ή junkie ή αλκοολικός.. Πήρα το πλοίο από Πειραιά και μετά έντεκα ώρες ήμουν στην Αιγιάλη, μόνο που τελικά από κει που ήταν να μείνω μια βδομάδα στο νησί, ξέμεινα δυο μήνες - να 'ναι καλά η κατάληψη στη σχολή.

Σου λεγα λοιπόν πως ξεμεσημέριαζα στη Χώρα, νομίζω ένα απο τα ωραιότερα χωριά στις Κυκλάδες. Αρχοντιά, ταπείνωση και πάστρα. Μια λιανή, μαυρομαντηλωμένη γριούλα, με μενεξεδένια μάτια και κοριτσίστικο πρόσωπο με ρώτησε ενώ περνούσα έξω από το κεφαλόσκαλο του σπιτιού της: Σας αρέσει το νησάκι μας; Πώς να μη μ' άρέσει, όμως, που ήταν νησί του μέτρου σε όλα του: οι ασβεστωμένοι τοίχοι των σπιτιών.. οι μικρές αυλές με γεράνια στους τενεκέδες.. οι λαξεμένες πλάκες χάμω.. τα πέτρινα σκαλοπάτια.. το πηγάδι με τη σίγγλα δεμένη στο σκοινί.. κι όλα ένα με τη θρησκεία των ανθρώπων, με τη γλώσσα, τον κύκλο της ζωής και του θανάτου, με τον ουρανό και τη γη. Είχαν ολ' αυτα εδώ που σου γράφω μια παρθενιά θρησκευτική στα μάτια μου, άσπιλη. Μου δίναν την αίσθηση του ανέγγιχτου και μιας τελειότητας που της αρέσει να μη φαίνεται και που δεν ξερουν τα πράγματα πως την έχουν. Γι αυτό και το νησί το νοιωθα πως δεν κατείχε μονο τη γνώση, αλλά ήταν γνώση. Όσο έμεινα σε κείνα τα μέρη ένοιωθα σε κάθε μου μέρα πως τη ζωή αυτή τη συνέχει ένας λόγος βαθύς και ταυτόχρονα άπιαστος που, αν δεν κανω λάθος, ο Υeats τον είχε παραλληλίσει με τον λόγο της περιφέρειας προς τη διάμετρο του κύκλου: τον ασύμμετρο κι ασύμβατο αριθμό π=3,14..., που δεν πιάνεται ποτέ ακριβώς. Κι είναι βαθύς κι άπιαστος ο λόγος αυτής της ζωής γιατί είναι βαθύς και άπιαστος ο απέραντος κύκλος που την προσδιορίζει: κατεβαίνει από τα βάθη του χρόνου και χάνεται μέσα στην ψυχη τ' ανθρώπου προσδιορίζοντας τη θέση του μέσα στον κόσμο.

Παρασύρομαι στα μεταφυσικά όμως, κι εγώ το μόνο που ήθελα να σου γράψω είναι πως εκείνο το βράδυ ειχα το καλύτερο γεύμα της ζωής μου: ζυμωτό ψωμί, ρετσίνα σπιτικιά, κατσίκι στα κάρβουνα, σκόρδο, ντοματοσαλάτα με κρεμμύδι, γιδίσιο τυρί, αυγά ματια με λάδι. Ο πολιτισμος του Κ... που θα είχε σα σήμερα γενέθλια...

Κ.Μ.
(30/09/71 - 26/2/2003)