Le styl c' est l' homme

Άνοιξε το συρτάρι της και βρήκε κείμενά της. Τα είχε αφήσει χρόνια εκεί γιατί, γράφοντας τα, δεν άκουγε τη δική της φωνή αλλά τη φωνή κάποιου άλλου. Αυτό στα νιάτα της. 'Ωριμη πια, γνώρισε έναν άλλο κίνδυνο, πιο κρυφό: καμιά φορά άκουγε στις λέξεις της τη φωνή που της άρεσε να ήταν δική της. Την αναγνώριζε, και πάνω της δεν ανίχνευε χροιές δικές της. Βλέπεις, τη φωνή, άμα ξέρεις να την ακούσεις κι όταν δεν είναι φωνο-γράφος, την ένοιωθε σαν την μόνη κλωστή που την οδηγεί για να γνωρίσει τον άνθρωπο κάτω από τις φράσεις, να γνωρίσει τον εαυτό της με το διάμεσο του κειμένου. Ποτέ ωστόσο δεν ήταν σίγουρη αν στα κείμενα των άλλων αντιπροσωπεύεται πάντα αυτός που την έχει. Όταν σκεφτόταν τους άλλους, άνθρωπος και φωνικό προσωπείο πηγαίναν μαζί. Όχι σπάνια, άνθρωπος και φωνικά προσωπεία. Την φόβιζε αυτό. Ιδιαίτερα όταν είχε την αίσθηση πως γύρω της υπάρχουν άνθρωποι με το προσωπείο ανασηκωμένο και κρατημένο στο πάνω μέρος του κεφαλιού, που ανεβαίνει και κατεβαίνει με πρόθεση. Μόνο μια φορά θυμόταν να έτυχε να γνωρίσει κάποιον χωρίς προσωπείο, όταν...

Σταματά...

...της καρφώνεται στο μυαλό μια ιδέα: πως, φωνή είναι το styl, και πως όπως υπάρχει και το styl του να μην υπάρχει styl, υπάρχουν κείμενα που η φωνή τους είναι η σιωπή... απρόσωπα.

"Η φωνή είναι το styl...Η φωνή του κειμένου είναι το styl...Το styl... Το ύφος...", σκεφτόταν και μονολογούσε.

Άνοιξε τον υπολογιστή. Μηχανές αναζήτησης. Έπεσε πάνω σε αρχαία ελληνικά κείμενα. Συναντά τη λέξη φωνή με τη σημασία που τη γράφαν οι καθαρευουσιάνοι: γλώσσα, λαλιά.

[...] καί γάρ δή καί όσοι των Ελλήνων φωνής οξύνεται [...] ,
Ευνάπιος, Βίοι Σοφιστών.

Έπειτα παρατηρεί , πως κάθε φορά που θέλει να πει styl γράφει η ιδέα του λογου, όπου ιδέα είναι το είδος, μορφή, φύση, τρόπος, είδωλο.

[...] η δέ ιδέα του λόγου διαυγής μέν [...]

και πιο πέρα

[...] την δε ιδέα των λόγών πεπίκοιλται μεν εκ του Ηρώδου πλεονεκτημάτων [...]

Όταν οι σοφιστές θέλουν να μιλήσουν για ιδέες μρε την έννοια νοήματα ο Ευνάπιος γράφει διανοίαι του λόγου.

[...] αλλ' εβραχυλόγει αυτά ξύν διανοίαις λόγου κρείττοσιν [...]

Το styl το γράφει χαρακτήρα του λόγου

[...] χαρακτήρ των του Φιλάγρου λόγων ο μεν εν ταις διαλέξεσιν τοιούοτος [...]
[...] Πολυδεύκης τα μέν κριτικά ικανώ ησκήτο μελετώντος αυτού χαρακτήρος [...]

Απογοητεύεται, δεν είναι ακριβώς αυτό που είχε στο μυαλό της. Η αναζήτηση της έδωσε βέβαια το χαρακτήρας. Ο χαρακτήρας είναι τόσο κοντινός στο styl. Κι ετυμολογικά άλλωστε, χαρακτήρας είναι το εργαλείο που χάραζαν πανω στις πλάκες τα γράμματα, ακριβώς όπως το styl χαρακώνει και διαπερνά το κείμενο και του δίνει πρόσωπο που το ξεχωρίζει.

"Όμορφο", σκέφτεται.

Είναι όμως απογοητευμένη. 'Εψαχνε τη φωνή. Άλλη μια σελίδα αποτελεσμάτων.

Νά το!

[...] ευδοκιμήσας την φωνήν [...]
(Φιλόστρατος, Των εις Τυανέα)

και στο κριτικό υπόμνημα: "...which can mean either famous style or famous voice".

Σαστίζει...

...όχι, δεν είναι η ιδέα και η επαλήθευση. Βλέπεις, όλο και κάποιος φιλόλογος θα έχει κάνει την ίδια δουλειά πολυ καλύτερα απ' αυτην - αλλά για κάτι άλλο: γιατί έτσι ξορκίζει εκείνο τον κρυφό της φόβο. Έτσι, του χαράζει πρόσωπο..του δίνει φωνή για να την αποχαιρετήσει.

Ανοίγει το σημειωματάριο της. Επόμενη γραμμή...


Updt: Για την ίδια νομίζω φωνή μιλά ο Πετεφρής σ' ένα δικό του πόστ: Το ψευδώνυμο "εγώ"